ÖZETİçinde bulunduğumuz bilgi çağında, mevcut bilgi hacmini hızlı ve etkili bir şekilde işleme ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. Bu noktada grafik tasarımın önemli bir dalı olan illüstrasyon, çizime dayalı bir biçimde, kitleye iletilmek istenen mesajı betimleyici, yorumlayıcı ve belgeleyici bir rol üstlenmektedir. Sanatlarında kökten değişimler yapmak için devamlı araştırma ve çalışma içinde bulunan günümüz sanatçıları, teknolojinin sağladığı yeni malzeme ve teknik olanakları zorlayarak yeni anlatım yolları aramaktadırlar. Kullanılmakta olan klasik çizim araçlarının yanı sıra, bilgisayar teknolojisinde yaşanan büyük gelişmelerin sağladığı kolaylıklar nedeni ile bilgisayarın illüstrasyon alanında her geçen gün daha yaygın bir şekilde kullanıldığı görülmektedir.
Bu araştırma geleneksel illüstrasyon teknikleri ve dijital illüstrasyon tekniği ile farklılıkları üzerine temel bilgileri iletmek ve bundan sonra bu konu ile ilgili yapılacak çalışmalara kaynak olması amacıyla yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İllüstrasyon, dijital illüstrasyon, illüstrasyon teknikleri.
GİRİŞ
Grafik sanatı, özellikle çağdaş dünyada toplumu oluşturan bireyler arasındaki iletişimi ve alışverişi sağlayan en önemli faktörlerden biri sayılmaktadır. Grafik sanatların bir kolu olan illüstrasyon da her dilden, ırktan ve kültürden insanların, başka herhangi bir öğeye gerek duymadan bir anlam çıkarmasını amaçlar. Görsel iletişimin hemen hemen her alanında kullanılan illüstrasyon, günümüzde de iletişimi sağlayan kültürlerarası ortak dil olma özelliğini devam ettirmektedir. İllüstrasyon, bazen iletişimi sağlayan bir dil, bazen de ticari amaçlı bir unsur olarak kullanılmıştır.
Geçmişten günümüze her alanda olduğu gibi, grafik tasarım alanında da; geçmişle hesaplaşma gelinen noktayı aşma eğilimi vardır. Bu anlayıştan hareketle her bir primitif dönemin avangart devamı bir çok gelişmelere ortam hazırlamıştır. Endüstriyel alanda manuelden otomatiğe geçiş olduğu gibi gelenekselden dijitale bir gelişme göstermiştir.
Günümüzde endüstriyel, teknolojik ve bilimsel gelişmelerin hızlı temposuyla eskiden yüzyılları kapsayan “çağ”lar artık çok kısa zaman dilimleri ile anlatılmaktadır. İçinde yaşadığımız çağda hemen her gün hızla değişen ve gelişen teknoloji, hayatımızın tüm alanlarında kolaylıklar sağlamaktadır. Çağımızda bilgisayar, grafik tasarımın her alanına girdiği gibi, illüstrasyon alanında da tercih edilmektedir. Dijital illüstrasyonun sanatçıya getirileri sadece hızlı üretimi sağlamak değildir. Dijital illüstrasyon, tüm illüstrasyon tekniklerini bir arada kullanabilme, istenildiği kadar çoğaltma ve bozulmadan saklanabilirlik gibi imkanları da sunmaktadır.
İllüstrasyonun Tanımı ve Tarihi Gelişimi
İllüstrasyon Latince “lustrare” kökünden gelir, anlamı “anlaşılır yapmak”tır. İllüstrayon, bir “metin” veya konunun içinde yer alan “görsel varlıklara” verilen isimdir. Asıl amacı bir fikri daha etkili ve verimli açıklamak, aydınlatmaktır. Açık şekilde bir şeyi gizlemeden, bir harita ya da diagram gibi, illüstrasyonlar bilgilendirmeyi giderir. Daha girift olarak illüstrasyon, eşlik ettiği materyal hakkında yorumlama ya da açıklamalar yapar. İllüstrasyon bir ürünü sattırmak, bir hikayeyi canlandırmak ya da bir mesajın vurgusunu arttırmak için kullanılır.
Bir illüstrasyonun başarısı ve başarısızlığı, onun bildiriyi iletmesine bağlıdır (Gikow, 1991:10’dan akt. Keş, 2001:29).
İnsanlar yazmadan önce çizmeye ve boyamaya başlamışlardır. Mağaralarda ve dışarıda kaya yüzeylerinde bulunan boyalı resimler ve çizgiler, insanın binlerce yıl önce fikirlerini nasıl ifade ettiklerini göstermektedir. Bulunabilmiş ilk duvar resmi örnekleri, Güney Fransa’da Lascaux’da ki mağara resimleri ve Kuzey İspanya’da Altamira Mağarasında bulunan resimlerdir.
İllüstrasyonun ilk örnekleri İ.Ö. 1900’lü yıllardan günümüze kalan “Ramessum Papyrus” ve “The Egyptian Boks of The Dead” illüstrasyon ruloları bilinen en erken el yazma hikaye ve kitaplarıdır. Bu kitaplar genellikle manastırlarda yapılmış dinsel konular üzerinedir. Kitabın bugünkü şekli ve tam anlamıyla süslenmesi ve resimlenmesi Hristiyanlıkla beraber başlamıştır. Metin içindeki resimler dinsel hikayeleri ve inanışları daha kolay anlaşılır duruma getirmişlerdir.
Özellikle “baskı” tekniklerinin gelişmesi, illüstrasyonun belkide “özel ve özerk” oluşunu sağlayan bir nedendir. Kitap illüstrasyonlarının gelişimi, ağaç baskının kullanıldığı kitapların basımına yani 15. yy’a denk gelmektedir. Ama ilk basılmış illüstrasyon M.Ö. 868’de basılan Çinliler’e ait ağaç baskı kitap “Chines Diamod Sutra of AD 868”dır. Bu erken baskı örneklerine rağmen, metin ve illüstrasyonlar bu illüstrasyonların üretilmesi için büyük bir faaliyet alanı sağlayan, hareketli kullanılabilen baskının icadı (matbaanın) 15. yy’ın sonundaydı. 16. ve 17. yy’da ise gravür ve metal baskı tekniklerde işler üretiliyordu. Aynı yüzyıllarda Japon “Ukiyo-e okulu” renkli ağaç baskı tekniğini geliştirmiştir.
17. yy’da bakır gravürlerin başlamasıyla ağaç oyma, her yönüyle gerilemeye başlamıştır. Gravürle resimlenmiş ilk baskı kitap 1477’de Venedik’te görülmüştür. Sonraları bakır gravürden çinko ve çelik gibi diğer metallerin üzerine elle ya da asitle oyma teknikleri doğmuştur. Bu tekniklerle beraber taşbaskının icadı ile kitap resminde yeni bir anlatım ve çalışma yöntemi başlamıştır. Taş üzerine resmetmenin ağaç ve metali oymaktan daha kolay olduğu ve bu kolaylık sonucunda da sanatçıların daha kişisel ve daha zengin bir anlatım diline kavuştukları bilinmektedir.
19. yy’dan itibaren bilim ve teknolojinin gelişmesi, kitlesel üretimin başlamasıyla gazete ve dergiler, üretim ve ihracat yapan iş dünyası, etkili görüntülere ihtiyaç duymuş; illüstrasyon tekniği daha fazla ilgi görmeye başlamıştır 20. yy’ın başından günümüze kadar olan süre içerisinde çok büyük gelişme gösteren sanayi de sanatçıların istediği renk ve malzeme ile yaptığı eserleri tıpkı basım gibi basmaya yeter hale gelmiştir. 1950’lerde fotoğraf malzemeleri ve işlemlerinde sağlanan işlemeler, gerçeğe çok yakın bir görüntü elde edilmesini sağlayarak, fotoğrafın etkinlik alanını genişletmiştir. Bu yıllarda fotoğrafın büyük bir hızla illüstrasyonun geleneksel pazarını ele geçirmeye başladığı görülmektedir. Ancak fotoğrafın illüstrasyonun geleneksel işlevini elinden alması bu konuda yeni buluşların doğmasına neden olmuştur
Günümüz grafik sanatçısı, kendini ifade etme konusunda geçmişe oranla çok daha faolanağa sahip olmuş, bireysel stiller ve teknikler yaratmış, görsel iletişim açısından Grafik Sanatlar ve illüstrasyonu vazgeçilmez bir hale getirmiştir.
İllüstrasyon, günümüz meslek gruplarına göre çeşitlenmektedir. Çünkü fotoğraf ve ileri görüntüleme teknikleri, illüstrasyon tekniğiyle hazırlanmış olan görüntülerin bilgi ve kalitesine hala ulaşamamıştır. Örneğin; tıp alanında insanın iç organlarını gösteren illüstrasyonların kalitesi fotoğraflarla elde edilememektedir.
İLLÜSTRASYON TÜRLERİ
Reklam İllüstrasyonları
Bir ürün ya da hizmeti tanıtmak amacıyla yapılan bu tür çalışmalarda ayrıntı ön plandadır. Sinema, tiyatro ve konser afişleri, kitap kapakları, kaset ve cd kapakları, turistik ilanlar, besin ambalajları, basın ilanları, takvimler, tebrik kartları, çıkartma ve etiketler reklam illüstrasyonlarının uygulama alanları arasındadır (Becer, 2006:210).
İllüstrasyon görsel iletişim araçlarında bazen doğrudan olarak ilişkili bazen de yardımcı öğe olarak kullanılmaktadır. Örnek verecek olursak televizyon ve sinemada kullanılan story-board illüstrasyonları bu guruba girmektedir (Keş, 2001:60).
Basın-Yayın İllüstrasyonları
Basın yayın illüstrasyonları gazete ve dergilerde metnin gücünü arttırmak için sık sık kullanılır. Kullanılan resimler metinle ilişkili açıklayıcı, dekoratif özellikte ve bazen de her ikisi birlikte bulunabilir (Keş, 2001:78).
Basın yayın illüstrasyonlarının içerdiği konulara bakacak olursak; magazinin kapağı için hazırlanan illüstrasyonlar, derginin o sayısında geçen önemli bir olayı ya da gündemdeki olayı izleyicisine çarpıcı bir şekilde vermek için yapılır. Daha çok dünyaca ünlü dergilerde görmekteyiz; Time dergisi gibi. Ülkemizde ise dergilerde genellikle fotoğraf kullanılmaktadır. İkinci türü ise insanların sosyal değişimlerini anlatan gazete makaleleri illüstrasyonlarıdır. Üçüncü tür illüstrasyonlar, ailelerin beslenme, sağlık ve ev gereçlerinin tanıtımı için çıkan magazin dergilerinde kullanılırlar (Gikow, 1991:92’den akt. Keş, 2001:78).
Basın yayın illüstrasyonları gazete ve dergilerde metnin gücünü arttırmak için sık sık kullanılır. Kullanılan resimler metinle ilişkili açıklayıcı, dekoratif özellikte ve bazen de her ikisi birlikte bulunabilir (Keş, 2001:78).
Basın yayın illüstrasyonlarının içerdiği konulara bakacak olursak; magazinin kapağı için hazırlanan illüstrasyonlar, derginin o sayısında geçen önemli bir olayı ya da gündemdeki olayı izleyicisine çarpıcı bir şekilde vermek için yapılır. Daha çok dünyaca ünlü dergilerde görmekteyiz; Time dergisi gibi. Ülkemizde ise dergilerde genellikle fotoğraf kullanılmaktadır. İkinci türü ise insanların sosyal değişimlerini anlatan gazete makaleleri illüstrasyonlarıdır. Üçüncü tür illüstrasyonlar, ailelerin beslenme, sağlık ve ev gereçlerinin tanıtımı için çıkan magazin dergilerinde kullanılırlar (Gikow, 1991:92’den akt. Keş, 2001:78).
Özel Alan İllüstrasyonları
Özel alan illüstrasyonları, daha fazla temel çizim yeteneği ve teknik alan bilgisi gerektiren illüstrasyonlardır. Fotoğrafı çekilemeyecek şeyleri görüntülemek için yapılırlar. Özel alan illüstrasyonunda gereksiz detaylar atılır önemli kısımlar nitelendirilir ve abartı yapılarak izleyicinin dikkati çekilir ya da odaklanması sağlanır.
Özel alan illüstrasyonları içinde şu tür illüstrasyon çeşitleri bulunur;
1. Teknik illüstrasyonlar (Technical illustration)
2. Bilgilendirmek için yapılan illüstrasyonlar ( Illustration for Information)
3. Mimari illüstrasyonlar (Architectural illustration)
4. Harita illüstrasyonları (Map İllustration) (Keş, 2001:81).
Özel alan illüstrasyonları, daha fazla temel çizim yeteneği ve teknik alan bilgisi gerektiren illüstrasyonlardır. Fotoğrafı çekilemeyecek şeyleri görüntülemek için yapılırlar. Özel alan illüstrasyonunda gereksiz detaylar atılır önemli kısımlar nitelendirilir ve abartı yapılarak izleyicinin dikkati çekilir ya da odaklanması sağlanır.
Özel alan illüstrasyonları içinde şu tür illüstrasyon çeşitleri bulunur;
1. Teknik illüstrasyonlar (Technical illustration)
2. Bilgilendirmek için yapılan illüstrasyonlar ( Illustration for Information)
3. Mimari illüstrasyonlar (Architectural illustration)
4. Harita illüstrasyonları (Map İllustration) (Keş, 2001:81).
Bilimsel İllüstrasyonlar
Botanik, tıp, zooloji, mekanik, jeoloji gibi uzmanlık alanları için öğretici ve tanımlayıcı amaçlarla yapılan ayrıntılı illüstrasyonlar bu grupta toplanabilir. İllüstratör; konu içinde daha önemli olanı vurgulamak için, gerektiğinde ayıklama, yalınlaştırma ve gerçeklik duygusunu etkilemeyecek abartma yöntemlerine başvurarak, bir fotoğraf makinesinden daha fazlasını yapmayı hedefler. Mimari ve iç dekorasyona yönelik üç boyutlu duygusu veren görüntüler, bilgisayar yardımıyla gerçekleştirilmektedir (Becer, 2006:211).
Bilimsel illüstrasyonları yapacak tasarımcının, mesleğinde deneyimli olması, resimlenecek objenin hakkında teknik bilgilere sahip bir uzmanla çalışması gerekmektedir (Tepecik, 2002:80).
Botanik, tıp, zooloji, mekanik, jeoloji gibi uzmanlık alanları için öğretici ve tanımlayıcı amaçlarla yapılan ayrıntılı illüstrasyonlar bu grupta toplanabilir. İllüstratör; konu içinde daha önemli olanı vurgulamak için, gerektiğinde ayıklama, yalınlaştırma ve gerçeklik duygusunu etkilemeyecek abartma yöntemlerine başvurarak, bir fotoğraf makinesinden daha fazlasını yapmayı hedefler. Mimari ve iç dekorasyona yönelik üç boyutlu duygusu veren görüntüler, bilgisayar yardımıyla gerçekleştirilmektedir (Becer, 2006:211).
Bilimsel illüstrasyonları yapacak tasarımcının, mesleğinde deneyimli olması, resimlenecek objenin hakkında teknik bilgilere sahip bir uzmanla çalışması gerekmektedir (Tepecik, 2002:80).
Moda İllüstrasyonları
Moda illüstrasyonlar, başarılı bir “imaj” yaratmak için, düşlemi ve abartıyı kullanır. İllüstratör, abartılacak ya da adanacak stil detaylarını, ideal vücut ölçülerini ve vücuda göre uygun kumaşın nasıl olacağını bilmek zorundadır. İyi bir moda illüstratörü giyilecek olunan elbiseyi zihinde canlandırarak tüketiciye cesaret verir. Bu bir imaj yaratma sorunudur ve düşten geçen şeylerde yalnızca illüstrasyonu çizilerek gerçekleşir. Burada da moda illüstratörü, estetik kaygılarla tasarladığı elbiseyi, bir bayan figürü, erkek ya da çocuk figürü üzerinde canlandırarak izleyici kitlesine yardımcı olur (Keş, 2001:97).
Fantastik İllüstrasyonlar
Bu tür illüstrasyonlar daha çok illüstratörün, kendine özgü duygu ve düşüncelerinin ürünü olmakla birlikte mitolojik olaylarla, şiirle, masallarla ilişkilidir. Temeli insanın düşlemiş olduğu hayallere ve gerçek üstü olaylara dayanmaktadır. Sürrealizmle yakın ilişkisi olmasına rağmen fantastik illüstrasyonlar kullanıldığı alanlara bakıldığında, farklılıklar göstermektedir. Sürrealizm bir sanat akımıdır. Fantastik illüstrasyon ise daha fonksiyonel olup, çocuk hikaye kitaplarında yayınlanabileceği gibi illüstrasyon olarak dergi ve makalelerde de yayınlanabilir. Fantastik illüstrasyonların, bir milletin kültür tarihini aktarması yönünden de önemi büyüktür. Doğu ve batı uygarlıklarına bakılacak olursa bu daha açık bir şekilde görülebilir. Bilhassa Japonlar ve Çinliler kültürel miraslarını çocuklarına aktarırken fantastik illüstrasyonları kullanmaktadır (Keş, 2001:103).
İLLÜSTRASYON TEKNİKLERİ
İllüstrasyon çalışmalarında sanatçılar bir çok zorluklarla karşılaşmış yada eski kullandıkları yöntem zamanla illüstratöre yetersiz gelmeye başlamıştır. Bu zorlukları yenebilmek için illüstrasyonda yeni malzemeler denenmiş farklı yüzeylerde etkilerini görmüşlerdir. Bu arayışlar sonucu bugünkü illüstrasyon yapında kullanılan teknikler oluşmuştur.
Karakalem Tekniği
Karakalem tekniğinde önemli olan tasarımın anlatım gücü ve kompozisyonun kurgusudur. Birçok karakalem tekniği vardır. Karakalem tekniklerinden en çok kullanılanlar; grafit kalem, kömür kalem ve stabilo kalem teknikleridir.
Grafit Kalem (Kurşunkalem) Tekniği
Günümüzde de en çok kullanılan çizim aracı olan grafit kalemler 1640 ta kıta Avrupasın’da kullanılmaya başlanmıştır. Kurşun kalemler sertlik ve yumuşaklıklarına göre adlandırılmışlardır “B” serisi yumuşak yazan kalemler, “H” serisi sert kalemlerdir ve üzerilerindeki rakamın büyüklüğüne göre sertlik veya yumuşaklıkları artar. HB” ve “F” kalemleri ise orta sertlikte olan kalemlerdir.
Sanat eğitiminin başlarından itibaren kullanılan kurşun kalemlerle; gerçeğe çok yakın ton geçişleri verilebildiği gibi silinebilir olmasıda, sonradan yapılacak olan değişikliklere de imkan sağlamaktadır. Kurşun kalemlerle karalamadan ayrıntılı çizimlere bütün çalışmalar yapılabilmektedir. İllüstratörler de düşünceyi görselleştirme amacıyla yaptığı ilk karalamalarda da kurşunkalem kullanırlar.
Kömür Kalem (Füzen) Tekniği
Kömür kalem var olan en eski çizim aracıdır. Kökeni insanlığın ilk sanatsal ifadelerine kadar gitmektedir. Söğüt ağıcının ince dallarından yapılmış bir çeşit kömürdür. Kömür kalem grafit kalem tekniğine benzerlik gösterir ancak kömür kalem daha yumuşaktır. Uygulanan yüzeylerden dağıtılarak farklı ton değerleri ve yumuşak geçişler elde edilmektedir.
Şekil 1.3.1.2.1: Füzen Tekniği Örneği:
Stabilo Kalem Tekniği
Özellikle yumuşak yüzeyli kartonda stabilo kalem ile çalışmak hoş bir tat verir. Bu tip kalemle çok koyu bir çizgi elde edilebilir. Ayrıca bu tip kalemler kömür veya grafit kalemden daha farklı bir his ve daha koyu bir çizgi elde ettirir (Dikeç, 2004:24).
Moda illüstrasyonlar, başarılı bir “imaj” yaratmak için, düşlemi ve abartıyı kullanır. İllüstratör, abartılacak ya da adanacak stil detaylarını, ideal vücut ölçülerini ve vücuda göre uygun kumaşın nasıl olacağını bilmek zorundadır. İyi bir moda illüstratörü giyilecek olunan elbiseyi zihinde canlandırarak tüketiciye cesaret verir. Bu bir imaj yaratma sorunudur ve düşten geçen şeylerde yalnızca illüstrasyonu çizilerek gerçekleşir. Burada da moda illüstratörü, estetik kaygılarla tasarladığı elbiseyi, bir bayan figürü, erkek ya da çocuk figürü üzerinde canlandırarak izleyici kitlesine yardımcı olur (Keş, 2001:97).
Fantastik İllüstrasyonlar
Bu tür illüstrasyonlar daha çok illüstratörün, kendine özgü duygu ve düşüncelerinin ürünü olmakla birlikte mitolojik olaylarla, şiirle, masallarla ilişkilidir. Temeli insanın düşlemiş olduğu hayallere ve gerçek üstü olaylara dayanmaktadır. Sürrealizmle yakın ilişkisi olmasına rağmen fantastik illüstrasyonlar kullanıldığı alanlara bakıldığında, farklılıklar göstermektedir. Sürrealizm bir sanat akımıdır. Fantastik illüstrasyon ise daha fonksiyonel olup, çocuk hikaye kitaplarında yayınlanabileceği gibi illüstrasyon olarak dergi ve makalelerde de yayınlanabilir. Fantastik illüstrasyonların, bir milletin kültür tarihini aktarması yönünden de önemi büyüktür. Doğu ve batı uygarlıklarına bakılacak olursa bu daha açık bir şekilde görülebilir. Bilhassa Japonlar ve Çinliler kültürel miraslarını çocuklarına aktarırken fantastik illüstrasyonları kullanmaktadır (Keş, 2001:103).
İLLÜSTRASYON TEKNİKLERİ
İllüstrasyon çalışmalarında sanatçılar bir çok zorluklarla karşılaşmış yada eski kullandıkları yöntem zamanla illüstratöre yetersiz gelmeye başlamıştır. Bu zorlukları yenebilmek için illüstrasyonda yeni malzemeler denenmiş farklı yüzeylerde etkilerini görmüşlerdir. Bu arayışlar sonucu bugünkü illüstrasyon yapında kullanılan teknikler oluşmuştur.
Karakalem Tekniği
Karakalem tekniğinde önemli olan tasarımın anlatım gücü ve kompozisyonun kurgusudur. Birçok karakalem tekniği vardır. Karakalem tekniklerinden en çok kullanılanlar; grafit kalem, kömür kalem ve stabilo kalem teknikleridir.
Grafit Kalem (Kurşunkalem) Tekniği
Günümüzde de en çok kullanılan çizim aracı olan grafit kalemler 1640 ta kıta Avrupasın’da kullanılmaya başlanmıştır. Kurşun kalemler sertlik ve yumuşaklıklarına göre adlandırılmışlardır “B” serisi yumuşak yazan kalemler, “H” serisi sert kalemlerdir ve üzerilerindeki rakamın büyüklüğüne göre sertlik veya yumuşaklıkları artar. HB” ve “F” kalemleri ise orta sertlikte olan kalemlerdir.
Sanat eğitiminin başlarından itibaren kullanılan kurşun kalemlerle; gerçeğe çok yakın ton geçişleri verilebildiği gibi silinebilir olmasıda, sonradan yapılacak olan değişikliklere de imkan sağlamaktadır. Kurşun kalemlerle karalamadan ayrıntılı çizimlere bütün çalışmalar yapılabilmektedir. İllüstratörler de düşünceyi görselleştirme amacıyla yaptığı ilk karalamalarda da kurşunkalem kullanırlar.
Kömür Kalem (Füzen) Tekniği
Kömür kalem var olan en eski çizim aracıdır. Kökeni insanlığın ilk sanatsal ifadelerine kadar gitmektedir. Söğüt ağıcının ince dallarından yapılmış bir çeşit kömürdür. Kömür kalem grafit kalem tekniğine benzerlik gösterir ancak kömür kalem daha yumuşaktır. Uygulanan yüzeylerden dağıtılarak farklı ton değerleri ve yumuşak geçişler elde edilmektedir.
Şekil 1.3.1.2.1: Füzen Tekniği Örneği:
Stabilo Kalem Tekniği
Özellikle yumuşak yüzeyli kartonda stabilo kalem ile çalışmak hoş bir tat verir. Bu tip kalemle çok koyu bir çizgi elde edilebilir. Ayrıca bu tip kalemler kömür veya grafit kalemden daha farklı bir his ve daha koyu bir çizgi elde ettirir (Dikeç, 2004:24).
Kuru Kalem Tekniği
Kurşunkalem ve kuru boya çalışmalarında benzer tekniklerden yararlanılır. Kuru boya ile çalışırken daima en açık tonlarla boyamaya başlanmalıdır. Kuru boya, istenilen renk değeri elde edilinceye kadar aynı yüzey üzerine aşama aşama uygulanabilir; ama koyu bir rengi açmak olanaksızdır (Becer, 2006:213).
Kuru boya çalışmalarında yüzey ve gölgelerde zengin bir renk dizisi kullanıldığında, etkileyici sonuçlar elde edilmektedir. Kuru boya; taslaktan çok, illüstrasyon çalışmaları için idealdir. Silinme, yayılma ve bulaşmayı önlemek için, biten çalışma üzerine sabitleştirici vernik (fixative) püskürtülebilir.(Becer, 2006:213).
Kuru kalem tekniği, “İllüstrasyon çalışmalarında iyi sonuç veren bir tasarım tekniğidir. Özellikle çocuk hikayelerinde bu teknik çok kullanılır. Tasarımcı çocukların renk dünyasını keşfetmelerine yardımcı olur, hayal güçlerini genişletir.” (Tepecik, 2002:81).
Şekil 1.3.2.1: Kuru Kalem Tekniği Örneği:
Lavi Tekniği
Sulandırılmış tek renkle ya da mürekkeple yapılan leke etkili bir resim tekniğidir. Çini mürekkebi, is mürekkebi, sepya yada su ile inceltilebilen boyalar kullanılmaktadır. Lavide ton geçişleri sulandırılarak yapılmaktadır. Böylelikle kontrast sağlanarak derinlik etkisi verilebilmektedir. Sulandırılarak çalışıldığı için pamuk oranı yüksek, suyu emebilen kağıt yada kartonlar kullanılır.
Çini Mürekkeple Tarama Tekniği
Çini mürekkeple tarama tekniği, siyah beyaz ve orta değerdeki tonların farklı bir tarzla çizim biçimidir ve illüstrasyon çalışmalarında çok kullanılır. Sıfır numara uçlu bir divit veya değişik numaralardan oluşan rapidolarla çalışılır (Tepecik, 2002:82).
Konunun ve ışığın durumuna göre çizgilerin inceli kalınlı olarak çizilmesi resme güzellik kazandırır. Işık olan yerlerde kağıdın beyazlığından faydalanılır. Gölgeli kısımlarda ise koyuluk derecesine göre sık ya da seyrek çizgilerle belirtilir. Tarama resimde, tarama çizgilerinin yön ve biçimleri de önemlidir. Yuvarlak yüzeyleri eğri çizgilerle, düz yüzeyleri de doğru çizgilerle çalışılmalıdır (Kılıçkan, 1992:68).
Şekil 1.3.4.1: Çini Mürekkeple Tarama Tekniği Örneği:
Pastel Boya Tekniği
Pastel boya, tebeşir özelliği gösteren bir boya türüdür. Yuvarlak tebeşir büyüklüğünde sunulmaktadır. Yağlı ve kuru tipleri vardır. Pastel çalışması, pürüzlü satıhlar üzerinde daha iyi sonuç vermektedir. Kağıt ve karton üzerine çalışılabileceği gibi tahta, bez ve duvar üzerine de çalışılabilir. Kuru pastelle çizilen yerler istenildiğinde elle veya bez tamponla zemine sürülerek yayılabilir. Bu işlem yapılırken renklerin birbirine karışmasında kirlenmemesine dikkat edilmelidir (Tuna, 1997:16).
İçinde yağ ve vernik bulunmayan, katışıksız karışımından dolayı pastel güçlü bir boya türü değildir. Pigment denilen toz halindeki boya maddesi su ve zamkla bağlanarak pastel boya oluşturulmuştur. Bu yüzden pastel çabuk zarar görebilecek özelliktedir. Bu nedenle, pastel boyalar ton düzeltmeleri dışında karıştırılmazlar ve doğrudan kağıda uygulanırlar. Bu da çok çeşitli renkte boya ile çalışmayı gerektirir (Parramon, 1999:50).
Sulu Boya Tekniği
Sulu boyalar, su ile karıştırıp çalışıldığı için bu ad verilmiştir. Şeffaf renkli bir resim boyası olup su ile karıştırılarak fırça ile kağıt üzerine çalışılır. Sulu boya yapımında Arap zamkı, gliserin, kitre, nöbet şekeri ile suda eriyen boyalar kullanılır (Turani, 2006:130).
Suluboya tekniğinin en belirgin özellikleri, saydam olması ve yan yana sürülen farklı renklerin suyun yardımıyla kaynaşmasıdır. Çalışırken renklerin açıktan koyuya olan değeri, boyanın istenilen derecede sulandırılmasıyla sağlanır. Sulu boyada beyaz renk kullanılmaz bunun yerine kağıdın beyazlığından yararlanılır. Sulu boya tekniğinde yanlış sürülen renkler düzeltilmek istendiğinde, önce o kısım temiz su ile ıslatılır, sonra sünger ya da kuru bir fırçayla silinir (Kılıçkan, 1992:83).
Guaj Boya (Tempera) Tekniği
Guaj, suyla inceltilen ama saydam olmayan bir tür resim boyası ve bu boyayla resim yapma tekniğidir. Suluboyada çok küçük pigment parçaları kağıdın dokusuna iyice işleyerek saydam bir etki bırakır oysa guajda pigmentin zamkla karıştırılması nedeniyle boya kağıdın dokusuna işlemeden yüzeyinde bir kat oluşturur ve ışığın geçmesini engeller. Guaj tekniğinde serbest fırça vuruşlarının doğallığı da izlenebilir. Sert kıllı fırçayla sürülürse hafif ama etkileyici impasto, yumuşak kıllı fırçayla sürülürse düzgün ve kusursuz bir renk yüzeyi elde edilir (Guaj, 2008).
Guaj boya ile hem mat hem de parlak renklere ulaşılabilir; bunun için fotomekanik[1] üretime elverişlidir. Genelde guaj boya afiş için kullanıldığından birçok dile afiş boyası olarak geçmiştir (Comamala, 1993:6).
Kolaj Tekniği
Herhangi bir zemin üzerine değişik malzemelerin yapıştırılması ile yapılan resim tekniğine kolaj adı verilmektedir. Bu teknikte değişik renkte ve dokuda malzeme kullanılabilir. Bu malzemeler tek başına kullanılabildiği gibi yapılacak resimde isteğe göre karışık olarak uygulamak da mümkündür. Resim, zemin üzerine çizim veya boyama ile başlanır. Çizgi veya rengin yerine etkiyi azaltacak veya kuvvetlendirecek malzemeler yapıştırıp bunların üzerleri tamamen veya kısmen de boyanabilir. Burada önemli olan resimde verilmek istenen etkiye uygun düşecek en iyi malzemenin seçilmesi ve bu malzemenin etkilerinden yararlanabilmektir. İstenilen etkinin alınabilmesi için yapıştırılan malzemeler kesilerek veya buruşturularak da kullanılabilir (Tuna, 1997:17).
Air-Brush Tekniği
İllüstrasyon ve fotoğraf çalışmalarında püskürtme tekniklerinden yararlanılır. Sıvı ya da sonradan inceltilmiş boyaları hava kompresörleri ya da sıkıştırılmış hava tüpleri ile iki ve üç boyutlu yüzeyler üzerine aktarmada kullanılan kalem ya da tabanca biçimindeki araçlara pistole (airbrush) adı verilir (Becer, 2006:219).
Tıp, mühendislik ve makine ekipmanlarının ayrıntılı detaylarını resimlemek amacıyla tercih edilen bir tekniktir. Titizlik ve ustalık ister, dolayısıyla sonuçları görüntü ve baskı açısından oldukça başarılıdır (Tepecik, 2002:83).
Karışık Teknik
Karışık teknik, pastel, suluboya, kuru boya, kolaj gibi tekniklerin bir arada kullanımıyla yapılan resimleme tekniğidir. Güçlü bir anlatım aracıdır, her türlü illüstrasyon türünde kullanılabilir (Tepecik, 2002:83).
Dijital İllüstrasyon
Çağımızda bilgisayar, grafik tasarımın her alanına girdiği gibi, illüstrasyon tasarımı alanında da mükemmel sonuçlar vermektedir. Teknik ve ustalık aşamasını bilgisayar hallettiği için, tasarımcı iyi bir program kullanıcısı ve yaratıcılık bilgisine sahip olduğu takdirde, hayal edilen her şeyi tasarlayabilmektedir (Tepecik, 2002:83).
Bilgisayar ortamında illüstrasyon, klasik çizim yöntemleri ve uygulamalarının masaüstü yayıncılık bağlamında bilgisayar grafiğinin sunduğu sayısal (dijital) zemine taşınmış biçimidir. Bu ortamda temel görüntü öğeleri, doğal renk pigmentleri değil; piksellerdir (Özkoyuncu, 1999:2).
Sayısal Görüntü Teknolojisinin Temel Kuralları
Geleneksel illüstrasyon, çizim ve boya malzemeleri kullanılarak renk pigmentlerinin kağıt ya da farklı yüzeyler üstündeki etkileşimiyle gerçekleşir. Ancak, bilgisayar ortamında düzenlenmiş bir görüntü büyüteç ile büyütüldüğünde görüntünün “piksel” olarak adlandırılan kareciklerden oluştuğu görülür. Tüm sayısal görüntülerin en küçük parçası olan noktacıklara piksel denir. İngilizce de resim parçası anlamına gelen “picture element” birleşik kelimesinden çıkarılmıştır. Piksel, picture (resim) kelimesinin kısaltması olan pix ve element (parça) kelimesinin ilk iki harfinden (el) oluşmaktadır. Pikselin Türkçe’si gözek olarak adlandırılmaktadır.
Bir piksellik görüntünün renk paletinde kaç renk olduğu tamamen görüntünün derinlik adı verilen özelliği ile ilgilidir. Bir piksel için bir bit derinlik tahsis edilmişse bu piksel ya 1 ya da 0 değerini alabilir. Böylece bir pikselin alabileceği renk sayısı 2’dir. 8 bit derinliğinde olan bir görüntünün kaç renk alabileceği, diğer soruda olduğu gibi 8 bit’in alabileceği olasılıklar ile sınırlıdır. 8 bit’in alabileceği değerler 28 = 256 ile sınırlıdır. Böyle bir durumda 1 piksel için tahsis edilmiş olan bellek alanı 1 byte olacaktır. 2x2’lik ve 8 bit derinliğindeki bir görüntü 4 byte, 3x2 piksel boyutunda ve 8 bit derinliğindeki bir görüntü 6 byte belleğe gereksinim duyar. Bir piksel için tahsil edilmiş 8 bit farklı biçimlerde kullanılabilir. Örneğin siyahtan beyaza kadar bir skalayı temsil ediyorsa 8 bitlik 256 ton gri skala bir görüntü elde edilmiş olur. Eğer 256 değerin her biri için görüntü içerisinde sık kullanılan gerçeğe yakın renklerden biri temsili değer olarak seçilmişse, bu durumda indekslenmiş renk skalasından söz edebiliriz.
Gerçeğe yakın görünmesine rağmen bazı renkler ölçekte bulunan en yakın renk ile değiştirilmiştir. Böyle bir kayıp tahsis edilen bit sayısının azlığından doğmuş olup, her piksel fazla bellek ayrılarak aşılabilmektedir. Renklerin gerçek yaşamda olduğu gibi görünmesi için yeşil, kırmızı ve mavi renklere birer byte (8 bit) ayırmak gerekir böyle bir görüntünün derinliği (3 byte) 24 bit’dir. 24 bitlik görüntünün temsil edebildiği renk sayısı 224’tür, bu da, 16.777.216 (16 milyon) renk eder. Böyle bir görüntüde 2x2 piksel boyutundaki bir görüntü 12 byte bellek alanına gereksinim duyar. 2x3 boyutundaki bir görüntü 18 byte bellek alanı gerektirir.
Bilgisayar grafiğinde bir diğer önemli nokta da çözünürlük faktörüdür. Çözünürlük değerini ifade ederken uluslar arası değerlendirmede “ppi” (pixel per inch) birim olarak kullanılmaktadır ve bir inch’e (2.54 cm) düşen piksel sayısını gösterir. Buna göre, yüksek çözünürlüklü görüntü, düşük çözünürlüklü bir görüntüden daha çok piksel sayısı içerir. Yüksek çözünürlük değerine sahip bir görüntüyü düşük bir çözünürlük değerine çevirdiğimizde, görüntüde kırıklar oluşması ile çözünürlük faktörünün önemini görebiliriz. Buna karşın, vektör tabanlı görüntü yazılımları, yaratılan bir görüntünün matematiksel formülünü yaratıp büyütme ve küçültmelerde çözünürlük değerini kendiliğinden belirler. Bilinmesi gereken bir diğer faktör de “anti-aliasing”dir. Bitmap tabanlı görüntüler dörtgen piksellerden oluşmaktadır. Bitmap görüntülerde eğimli çizgiler varsa bu hatların kırık görülmesine sebep olur. Kırık hatların görünmemesi için yazılımlar, köşeli kenarları gerçeğe daha çok benzetmek için çizginin farklı tonlarında pikseller ile doldurularak bu sorunu çözülebilir.
Görüntü Formatları
Masaüstü yayıcılığın tüm alanlarında dosya transferi yazılım ve işletim sistemleri arasındaki belge alışverişi yönünden önem taşır. Bir çalışma bu biçimde başka yazılım ve işletim sistemlerine taşınıp, değerlendirilebilir. Ayrıca belirli çalışmalar belirli görüntü formatlarında kaydedilmesi gerektiği için (Web ortamında kullanılan GIF ve JPEG formatları gibi) bu formatların özelliklerinin kullanıcı tarafından bilinmesi bir zorunluluktur. Bilgisayar ortamında illüstrasyon çalışmalarında sıkça kullanılan Bitmap görüntü formatları şunlardır:
Amiga IFF (Amiga Interchange File Format): Commodore Amiga sistemlerinden görüntü aktarımı için kullannılan formatdır. Electranic Arts gibi bazı firmalar oyun grafiklerinde amiga iff’yi kullanmaktadır (Grafik Formatı, 2008).
Bitmap: Bir görüntü alanını ve her bir pikselin rengini belirler. GIF ve JPEG, Bitmap içeren grafik görüntü dosya tipine iyi birer örnektir. Bitişlem kökeni nedeni ile farklı yerlerde farklı anlamlarda kullanılan bir kelime.
Windows işletim sistemleri ile gelen resim işleme programları, görüntüleri bmp adında aslında hiçbir avantajı olmayan bir bitişlem formatında kaydederler.
Sadece siyahlardan ve beyazlardan oluşan tek bitlik görüntülere bazı görüntü işleme programlarında Bitmap denmektedir. Bu görüntülerde ara renkler yoktur, az yer kaplar, faks veya grafik amaçlı kullanım için uygundur.
GIF (Graphics Interchange File): Grafik dosyalarını sıkıştırmak ve böylece veri aktarma zamanından tasarruf etmek amacıyla Compuserve tarafından yaratılmış bir grafik formatıdır. Web dokümanlarında sık sık kullanılır. Az sayıda renk içeren dokümanlarda oldukça iyi sıkıştırma sağlaması, animasyonlarda zamanlama ve farklı boyutlardaki resimleri bir arada tutma desteği, saydam renk tanımlanması bu formatı popüler yapan nedenlerdendir.
EPS (Encapsulated Postscript): Postscript[2] sayfa tanımlama dilini kullanan, tüm renk modlarını ve bit sayılarını destekleyen görüntü formatıdır. EPS genellikle masaüstü yayıncılıkta kullanılmaktadır. EPS olarak düzenlenmiş çalışmalarda beyaz alanlar boş olarak tanımlanır.
EPS TIFF Prewiew: EPS ve TIFF olarak açılabilen, düşük çözünürlüklü (72 dpi[3]) ön izleme formatıdır.
JPEG (Joint Photographic Expert Groups): Renkli görüntüleri sıkıştırmakta kullanılan bir tekniktir. Sıkıştırma oranı fazla yüksek değildir ve sıkıştırılan görüntü tekrar açıldığında bir miktar detay kaybı söz konusudur.
PCX: PC Paintbrush programı tarafından kullanılan grafik dosya formatıdır.
PICT File: Masaüstü yayıncılıkta kullanılan tüm yazılım ve platformların desteklediği yüksek çözünürlüklü Machintosh bilgisayarların kullandığı görüntü formatıdır.
PSD (Photoshop Document): Adobe Photoshop yazılımına özel bir formattır. Formatı farklı işletim sistemleri ve uygulamalar arasında dosya değiş tokuşu sırasında kolaylık sağlamaz. PSD çok sayıda alfa kanalının, path’i ve katmanı desteklemektedir. PSD dosyaları; siyah-beyaz, indekslenmiş renk, gerçek renk, RGB, CMYK, CIE Lab modellerini, 1, 2, 4, 8, 16, 24 bit seçeneklerinden biriyle destekler. Çalışma sırasında oldukça uygun olan PSD, işlerin matbaa ve internet paylaşımı için uygun değildir. Ayrıca bu formatın sıkıştırma opsiyonu yoktur.
TIFF (Taggled Image File Format): EPS ve PICT ile birlikte tüm platformlarda en yaygın olarak kullanılan 32 bit destekli görüntü formatıdır. TIFF üzerinde LZW (Lempel Ziv Welch) olarak görüntü sıkıştırma sistemi geliştirilmiştir. Her noktanın pozisyonu ve tonu dosya içerisinde yer alır. Böylece grafik yazılımları resmi basabilir ya da görüntüleyebilir. Bu saklama özelliğinden dolayı TIFF dosyaları büyük dosyalardır.
Freehand ve Illustrator gibi yazılımlar ise, çalışmaları kendi özgün formatlarında oluşturulur, ancak yazılımların export seçenekleri ile çalışmaları herhangi bir bitmap görüntü formatına dönüştürmek mümkündür.
Renk Modelleri
Temel kabul edilen 3 renk modeli vardır. Bunlar; LAB, RGB, CMYK’dır. Bunlara ait renk bilgilerini HSL içerir. Bu modellere ek olarak Pantone (spot), Tire (Bitmap ve Grayscale), Dublex (Duotan) biçimlendirmeler vardır.
LAB: Commission Internationale d’Eclairage kurumunun renk standardı olarak 1976’da CIE Lab (lightness, a,b) ismiyle tanımlanmıştır ve üç kanalı içerir. Bu kanallar Lightness, A kanalı (kırmızı –yeşil arası renk geçişleri) ve B kanalından (mavi-sarı arası renk geçişleri) oluşur. Bu modda çalışıldığında lightness kanalında gri renk değerlerini bozmaksızın çalışmanın açıklık ve koyuluk değerine müdahale edilebilir. Lab color biçiminde bir belge diğer modlara problemsiz dönüştürülebilir.
RGB: Ölçülebilen renklerin baskı ortamına taşımada filtre görevi görerek, renklerin kanallara ayrılması işini üstlenir. RGB’yi oluşturan renkler sırasıyla Red (Sarı + Kırmızı), Gren (Mavi + Sarı), Blue (Kırmızı + Mavi). Genellikle tarayıcılar (scanner) görüntüleri bilgisayar ortamına RGB modda aktarırlar. Çalışmalarımızı bitirince çalışmayı CMYK moda çeviririz. Çünkü RGB kanallarla oluşturulan bir çalışmayı ofset makineleri basamaz. Bunun nedeni; RGB modda her kanal iki renkten oluşmasıdır.
CMYK: Dört renk üzerine kurulmuş bir modeldir. Bu mod baskı standardı olarak geliştirilmiştir. Kağıda aktarılan mürekkep miktarı arttıkça renk koyulaşır. Boya mantığının doğasından dolayı bazı renklerin kesin üretimi mümkün değildir.
HSL: Renkleri düzenlemek ve kontrol etmek için kullanılan moddur. Hue rengin özünü, saturate rengin doygunluğunu, matlığını ve parlaklığını, lightness ise rengin ışınını, açıklık ve koyuluğunu denetlemek için kullanılır.
PANTONE: Tek yüzey renk düzenidir. Spot renk olarakta adlandırılır. Baskı aşamasında ekstra renklerle basılır. İki ayrı pantone rengi üst üste basılmaz. Çünkü ne tür sonuç alınacağı bilinemez. Ayrıca CMYK çalışılmış bir işe kısmi spot renk uygulamaları (Altın, gümüş yaldız vb.) yapılabilir.
GRAYSCALE: Siyah-beyaz olarak adlandırılır. Sadece siyah kanaldan oluşur. Fakat CMYK’nın siyahıyla aynı değerlere sahip değildir. Tüm renklerin birleşimiyle oluşan bir siyahtır.
DUATONE: Yalnızca grayscale olarak düzenlenmiş çalışmalarda uygulanabilecek bu modda, çalışmaya RGB ve CMYK olarak, ya da Pantone renk scalasından spot renkler eklenebilir. Duotone modunda bir çalışma CMYK ve RGB modlarına dönüştürülebilir.
Yazılımlar
Yazılım Kategorileri
Bilgisayar grafiğinde yazılımlar, vektörel, bitmap ve üç boyutlu modelleme yazılımları olarak üç ana grupta toplanmaktadır. Bunlardan vektörel ve bitmap yazılımlar iki boyutlu illüstrasyon çalışmalarında doğrudan kullanılmaktadır. Üç boyutlu modelleme yazılımları ise geleneksel çizim mantığından farklı bir şekilde görüntü öğelerinin üç boyutlu bir düzlemde matematiksel olarak modellenmesini gerektirir. Modelleme yazılımları mimari, tıp, tv grafikleri, animasyon ve mühendislik gibi alanlarda üç boyutlu sunum gerektiren çalışmalarda kullanılmaktadır.
Vektör Düzenini Kullanan Yazılımlar
Macromedia Freehand, Adobe Illustrator ve Corel Draw gibi yazılımlar bu gruba girmektedir. Bu yazılımlar, özellikle amblem ve logotype gibi grafik diline daha yakın olan çalışmaların yanı sıra illüstrasyon alanında da başarılı bir şekilde uygulanmaktadır. Vektör sistemini kullanan yazılımlar Adobe tarafından geliştirilen PostScript sayfa tanımlama dilini kullanırlar.
Vektörel bir yazılımla yaratılmış bir çalışmayı söz konusu programların içinde “anahtar çizgi” moduna çevirdiğimizde, çalışmanın üst üste bindirilmiş ya da iç içe girmiş kapalı alanlar ve çizgilerden oluştuğunu görebiliriz. Yazılımlar normal serbest çizim düzeninden farklı olarak, çalışmayı bir bütün olarak değil, parçalar halinde oluşturmamızı öngörür.
“Bezier Eğrileri” Sistemi
Fransız matematikçi Bezier tarafından bulunan bu eğimli çizgi düzeni, tüm vektör yapılı grafik ve üç boyutlu modelleme yazılımlarında kullanılmaktadır. Temel olarak bu sistem seçili iki nokta arasında yer alan yön çizgilerinin aynı iki nokta arasındaki çizginin eğim ve yönünü belirlemesidir. Bezier eğrileri postscript sayfa tanımlama dilinin tüm dökümandaki görüntü öğelerinin kenar çizgilerini matematiksel formüllerle tanımlaması olarak da açıklanabilir.
Piksel Düzenini Kullanan Yazılımlar
Masaüstü yayıncılıkta görüntü işleme, illüstrasyon, kolaj ve renk düzenleme gibi görsel amaçlarla sık sık kullanılan, İngilizce’de “Raster Graphics” olarak da adlandırılan bu yazılım türünün temel özelliği çözünürlük faktörüne dayanmasıdır. Görüntünün parçalar halinde oluşturduğu vektör yapılı yazılımlardan farklı biçimde bu kategorideki yazılımlarda çalışmalar, klasik serbest çizim tekniklerine daha yakın bir biçimde yaratılabilir. Photoshop, Macromedia X-Res, Fractal Design Painter ve Live Picture gibi yazılımlar bu gruba girmektedir.
Bitmap yazılımlar, öncelikli olarak çözünürlük değerini tanıdığı için, kullanıcı açısından dökümanın boyutları, çalışmanın niteliği açısından ikinci derecede önemlidir. Bu yönden illüstrasyon çalışmalarında ve kolaj türü uygulamalarda görüntülerin gereken çözünürlükte taranması ve çalışmaya başlamadan önce boş dökümana gereken çözünürlük değerinin verilmesi gerekir.
Sonuç
Bilgisayar ortamında gerçekleştirilmiş illüstrasyon çalışmalarının, illüstrasyonun görüntü öğesi olarak kullanılmasını gerektiren her alanda kullanılabileceği görülmektedir.
Dijital illüstrasyonun son yıllarda gördüğü ilginin artması, kullanıldığı alanların artışıyla paralel gitmektedir. Dijital illüstrasyon belgeci, olayları canlandırıcı, betimleyici özelliklerini karşıladığı gibi, hızlı üretim sürecine de karşılık vermektedir.
Bilgisayar ortamında gerçekleştirilen illüstrasyon uygulamalarının bir illüstratöre sunduğu en önemli avantaj, kısa sürede çalışma üstünde alternatifleri değerlendirebilme ve klasik illüstrasyon tekniklerine oranla daha çok değişiklik yapabilme olanaklarıdır. Bilgisayarla çalışan bir illüstratör, bu avantajı kullanarak yazılımlar üstündeki yeteneğiyle ilişkili olarak yaratıcılığını klasik uygulamalarına oranla daha geniş biçimde kullanabilmektedir.
Bilgisayarda gerçekleştirilen bir illüstrasyon, kullanılan yazılımın olanakları doğrultusunda tamamen kendine özgü sonuçlar vermektedir. Bu yüzden dijital illüstrasyonun sunduğu olanaklar diğer illüstrasyon teknikleri ve araçlarına bir alternatif olarak değil, bağımsız bir uygulama ortamı olarak görülmesi gerekmektedir.
Dijital illüstrasyon, yaratıcılığı kullanmada yardımcı bir araç olarak da düşünülebilir. Tamamen bilgisayar ortamında yapılan çalışmaların yanında klasik yöntemlerle yaratılmış çalışmaların da bilgisayar ortamında değişikliklere uğratılabilmesi ve taslakların bilgisayar ortamına aktarılıp yeniden düzenlenebilmesi, bu işlevi açıkça ortaya koymaktadır.
Bilgisayarda çalışmanın illüstratöre kazandırdığı en önemli avantajlar arasında, İllüstrasyonda geleneksel yöntemlerle uzun bir süreyi kapsayabilen yaratım süreci ve renk düzenlemesi bilgisayarın kullanımı ile kısalmıştır. Bununla beraber görüntü kaybı olmadan çoğaltma, uzun yıllar saklama imkanı ve birçok illüstrasyon tekniğini bir arada kullanma olanağını sanatçıya sunmaktadır.
KAYNAKÇA
Kitaplar
BECER, E., (2006). İletişim ve Grafik Tasarım, Dost Kitabevi, Ankara.
BEKTAŞ, D., (1992). Çağdaş Grafik Tasarımın Gelişimi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
COMAMALA, J. T., (1993). Guvaş Resim Tekniği, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
GIKOW, J., (1991). Graphic Illüstration In Black and White, Design Pres, New York.
KILIÇKAN, H., (1992). Resim, Taç Yayınevi, İstanbul.
KINIK, M., (2006). Grafik Tasarım 1, Gerhun Yayıncık, Ankara.
PARRAMON, M.J., (1999). Çizim ve Resim Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
TANSUĞ, S., (1973). Resim Kılavuzu, Milliyet Yayınları, İstanbul.
TEPECİK, A., (2002). Grafik Sanatlar, Detay ve Sistem Ofset, Ankara.
TURANİ, A., (2006). Sanat Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Makaleler
İŞLER, A. (t.y.), Yazılı Ders Materyallerinde İllüstrasyon Kullanımının Dayandığı Temel İlkeler ve Sağladığı Katkılar. Erişim: 8 Ocak 2008 http://yayim.meb.gov.tr /dergiler/157/isler.html.
Diğer
Tezler
DİKEÇ, L., (2004). İlköğretim Okullarındaki Türkçe Ders Kitaplarında Kullanılan Kitap Resimleri (İllüstrasyonlar) Teknikleri ve Öğrenmeye Katkısı, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Resim-İş Öğretmenliği Bilim Dalı, Ankara.
KEŞ, Y. (2001). Görsel İletişimde İllüstrasyonun Kullanım Alanlarına Kuramsal Bir Yaklaşım, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim Anasanat Dalı, Isparta.
TUNA, S., (1997). İlkokuma ve Yazma Öğretiminde İllüstrasyondan Faydalanma, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim-İş Eğitimi Anasanat Dalı, Ankara.
İnternet Kaynakları
WIKIPEDIA, (t.y.). Dijital İllüstrasyon. Erişim: 6 Ocak 2008.
WIKIPEDIA, (t.y.). Guaj Boya Tekniği. Erişim: 16 Şubat 2008.
WIKIPEDIA, (t.y.). Minyatür Sanatı. Erişim: 28 Ocak 2008.
[2] PostScript daha çok masaüstü yayıncılığında kullanılan bir sayfa tanımlama dili ve bir programlama dilidir.
[3] İnç’e düşen nokta vuruşu.
Kurşunkalem ve kuru boya çalışmalarında benzer tekniklerden yararlanılır. Kuru boya ile çalışırken daima en açık tonlarla boyamaya başlanmalıdır. Kuru boya, istenilen renk değeri elde edilinceye kadar aynı yüzey üzerine aşama aşama uygulanabilir; ama koyu bir rengi açmak olanaksızdır (Becer, 2006:213).
Kuru boya çalışmalarında yüzey ve gölgelerde zengin bir renk dizisi kullanıldığında, etkileyici sonuçlar elde edilmektedir. Kuru boya; taslaktan çok, illüstrasyon çalışmaları için idealdir. Silinme, yayılma ve bulaşmayı önlemek için, biten çalışma üzerine sabitleştirici vernik (fixative) püskürtülebilir.(Becer, 2006:213).
Kuru kalem tekniği, “İllüstrasyon çalışmalarında iyi sonuç veren bir tasarım tekniğidir. Özellikle çocuk hikayelerinde bu teknik çok kullanılır. Tasarımcı çocukların renk dünyasını keşfetmelerine yardımcı olur, hayal güçlerini genişletir.” (Tepecik, 2002:81).
Şekil 1.3.2.1: Kuru Kalem Tekniği Örneği:
Lavi Tekniği
Sulandırılmış tek renkle ya da mürekkeple yapılan leke etkili bir resim tekniğidir. Çini mürekkebi, is mürekkebi, sepya yada su ile inceltilebilen boyalar kullanılmaktadır. Lavide ton geçişleri sulandırılarak yapılmaktadır. Böylelikle kontrast sağlanarak derinlik etkisi verilebilmektedir. Sulandırılarak çalışıldığı için pamuk oranı yüksek, suyu emebilen kağıt yada kartonlar kullanılır.
Çini Mürekkeple Tarama Tekniği
Çini mürekkeple tarama tekniği, siyah beyaz ve orta değerdeki tonların farklı bir tarzla çizim biçimidir ve illüstrasyon çalışmalarında çok kullanılır. Sıfır numara uçlu bir divit veya değişik numaralardan oluşan rapidolarla çalışılır (Tepecik, 2002:82).
Konunun ve ışığın durumuna göre çizgilerin inceli kalınlı olarak çizilmesi resme güzellik kazandırır. Işık olan yerlerde kağıdın beyazlığından faydalanılır. Gölgeli kısımlarda ise koyuluk derecesine göre sık ya da seyrek çizgilerle belirtilir. Tarama resimde, tarama çizgilerinin yön ve biçimleri de önemlidir. Yuvarlak yüzeyleri eğri çizgilerle, düz yüzeyleri de doğru çizgilerle çalışılmalıdır (Kılıçkan, 1992:68).
Şekil 1.3.4.1: Çini Mürekkeple Tarama Tekniği Örneği:
Pastel Boya Tekniği
Pastel boya, tebeşir özelliği gösteren bir boya türüdür. Yuvarlak tebeşir büyüklüğünde sunulmaktadır. Yağlı ve kuru tipleri vardır. Pastel çalışması, pürüzlü satıhlar üzerinde daha iyi sonuç vermektedir. Kağıt ve karton üzerine çalışılabileceği gibi tahta, bez ve duvar üzerine de çalışılabilir. Kuru pastelle çizilen yerler istenildiğinde elle veya bez tamponla zemine sürülerek yayılabilir. Bu işlem yapılırken renklerin birbirine karışmasında kirlenmemesine dikkat edilmelidir (Tuna, 1997:16).
İçinde yağ ve vernik bulunmayan, katışıksız karışımından dolayı pastel güçlü bir boya türü değildir. Pigment denilen toz halindeki boya maddesi su ve zamkla bağlanarak pastel boya oluşturulmuştur. Bu yüzden pastel çabuk zarar görebilecek özelliktedir. Bu nedenle, pastel boyalar ton düzeltmeleri dışında karıştırılmazlar ve doğrudan kağıda uygulanırlar. Bu da çok çeşitli renkte boya ile çalışmayı gerektirir (Parramon, 1999:50).
Sulu Boya Tekniği
Sulu boyalar, su ile karıştırıp çalışıldığı için bu ad verilmiştir. Şeffaf renkli bir resim boyası olup su ile karıştırılarak fırça ile kağıt üzerine çalışılır. Sulu boya yapımında Arap zamkı, gliserin, kitre, nöbet şekeri ile suda eriyen boyalar kullanılır (Turani, 2006:130).
Suluboya tekniğinin en belirgin özellikleri, saydam olması ve yan yana sürülen farklı renklerin suyun yardımıyla kaynaşmasıdır. Çalışırken renklerin açıktan koyuya olan değeri, boyanın istenilen derecede sulandırılmasıyla sağlanır. Sulu boyada beyaz renk kullanılmaz bunun yerine kağıdın beyazlığından yararlanılır. Sulu boya tekniğinde yanlış sürülen renkler düzeltilmek istendiğinde, önce o kısım temiz su ile ıslatılır, sonra sünger ya da kuru bir fırçayla silinir (Kılıçkan, 1992:83).
Guaj Boya (Tempera) Tekniği
Guaj, suyla inceltilen ama saydam olmayan bir tür resim boyası ve bu boyayla resim yapma tekniğidir. Suluboyada çok küçük pigment parçaları kağıdın dokusuna iyice işleyerek saydam bir etki bırakır oysa guajda pigmentin zamkla karıştırılması nedeniyle boya kağıdın dokusuna işlemeden yüzeyinde bir kat oluşturur ve ışığın geçmesini engeller. Guaj tekniğinde serbest fırça vuruşlarının doğallığı da izlenebilir. Sert kıllı fırçayla sürülürse hafif ama etkileyici impasto, yumuşak kıllı fırçayla sürülürse düzgün ve kusursuz bir renk yüzeyi elde edilir (Guaj, 2008).
Guaj boya ile hem mat hem de parlak renklere ulaşılabilir; bunun için fotomekanik[1] üretime elverişlidir. Genelde guaj boya afiş için kullanıldığından birçok dile afiş boyası olarak geçmiştir (Comamala, 1993:6).
Kolaj Tekniği
Herhangi bir zemin üzerine değişik malzemelerin yapıştırılması ile yapılan resim tekniğine kolaj adı verilmektedir. Bu teknikte değişik renkte ve dokuda malzeme kullanılabilir. Bu malzemeler tek başına kullanılabildiği gibi yapılacak resimde isteğe göre karışık olarak uygulamak da mümkündür. Resim, zemin üzerine çizim veya boyama ile başlanır. Çizgi veya rengin yerine etkiyi azaltacak veya kuvvetlendirecek malzemeler yapıştırıp bunların üzerleri tamamen veya kısmen de boyanabilir. Burada önemli olan resimde verilmek istenen etkiye uygun düşecek en iyi malzemenin seçilmesi ve bu malzemenin etkilerinden yararlanabilmektir. İstenilen etkinin alınabilmesi için yapıştırılan malzemeler kesilerek veya buruşturularak da kullanılabilir (Tuna, 1997:17).
Air-Brush Tekniği
İllüstrasyon ve fotoğraf çalışmalarında püskürtme tekniklerinden yararlanılır. Sıvı ya da sonradan inceltilmiş boyaları hava kompresörleri ya da sıkıştırılmış hava tüpleri ile iki ve üç boyutlu yüzeyler üzerine aktarmada kullanılan kalem ya da tabanca biçimindeki araçlara pistole (airbrush) adı verilir (Becer, 2006:219).
Tıp, mühendislik ve makine ekipmanlarının ayrıntılı detaylarını resimlemek amacıyla tercih edilen bir tekniktir. Titizlik ve ustalık ister, dolayısıyla sonuçları görüntü ve baskı açısından oldukça başarılıdır (Tepecik, 2002:83).
Karışık Teknik
Karışık teknik, pastel, suluboya, kuru boya, kolaj gibi tekniklerin bir arada kullanımıyla yapılan resimleme tekniğidir. Güçlü bir anlatım aracıdır, her türlü illüstrasyon türünde kullanılabilir (Tepecik, 2002:83).
Dijital İllüstrasyon
Çağımızda bilgisayar, grafik tasarımın her alanına girdiği gibi, illüstrasyon tasarımı alanında da mükemmel sonuçlar vermektedir. Teknik ve ustalık aşamasını bilgisayar hallettiği için, tasarımcı iyi bir program kullanıcısı ve yaratıcılık bilgisine sahip olduğu takdirde, hayal edilen her şeyi tasarlayabilmektedir (Tepecik, 2002:83).
Bilgisayar ortamında illüstrasyon, klasik çizim yöntemleri ve uygulamalarının masaüstü yayıncılık bağlamında bilgisayar grafiğinin sunduğu sayısal (dijital) zemine taşınmış biçimidir. Bu ortamda temel görüntü öğeleri, doğal renk pigmentleri değil; piksellerdir (Özkoyuncu, 1999:2).
Sayısal Görüntü Teknolojisinin Temel Kuralları
Geleneksel illüstrasyon, çizim ve boya malzemeleri kullanılarak renk pigmentlerinin kağıt ya da farklı yüzeyler üstündeki etkileşimiyle gerçekleşir. Ancak, bilgisayar ortamında düzenlenmiş bir görüntü büyüteç ile büyütüldüğünde görüntünün “piksel” olarak adlandırılan kareciklerden oluştuğu görülür. Tüm sayısal görüntülerin en küçük parçası olan noktacıklara piksel denir. İngilizce de resim parçası anlamına gelen “picture element” birleşik kelimesinden çıkarılmıştır. Piksel, picture (resim) kelimesinin kısaltması olan pix ve element (parça) kelimesinin ilk iki harfinden (el) oluşmaktadır. Pikselin Türkçe’si gözek olarak adlandırılmaktadır.
Bir piksellik görüntünün renk paletinde kaç renk olduğu tamamen görüntünün derinlik adı verilen özelliği ile ilgilidir. Bir piksel için bir bit derinlik tahsis edilmişse bu piksel ya 1 ya da 0 değerini alabilir. Böylece bir pikselin alabileceği renk sayısı 2’dir. 8 bit derinliğinde olan bir görüntünün kaç renk alabileceği, diğer soruda olduğu gibi 8 bit’in alabileceği olasılıklar ile sınırlıdır. 8 bit’in alabileceği değerler 28 = 256 ile sınırlıdır. Böyle bir durumda 1 piksel için tahsis edilmiş olan bellek alanı 1 byte olacaktır. 2x2’lik ve 8 bit derinliğindeki bir görüntü 4 byte, 3x2 piksel boyutunda ve 8 bit derinliğindeki bir görüntü 6 byte belleğe gereksinim duyar. Bir piksel için tahsil edilmiş 8 bit farklı biçimlerde kullanılabilir. Örneğin siyahtan beyaza kadar bir skalayı temsil ediyorsa 8 bitlik 256 ton gri skala bir görüntü elde edilmiş olur. Eğer 256 değerin her biri için görüntü içerisinde sık kullanılan gerçeğe yakın renklerden biri temsili değer olarak seçilmişse, bu durumda indekslenmiş renk skalasından söz edebiliriz.
Gerçeğe yakın görünmesine rağmen bazı renkler ölçekte bulunan en yakın renk ile değiştirilmiştir. Böyle bir kayıp tahsis edilen bit sayısının azlığından doğmuş olup, her piksel fazla bellek ayrılarak aşılabilmektedir. Renklerin gerçek yaşamda olduğu gibi görünmesi için yeşil, kırmızı ve mavi renklere birer byte (8 bit) ayırmak gerekir böyle bir görüntünün derinliği (3 byte) 24 bit’dir. 24 bitlik görüntünün temsil edebildiği renk sayısı 224’tür, bu da, 16.777.216 (16 milyon) renk eder. Böyle bir görüntüde 2x2 piksel boyutundaki bir görüntü 12 byte bellek alanına gereksinim duyar. 2x3 boyutundaki bir görüntü 18 byte bellek alanı gerektirir.
Bilgisayar grafiğinde bir diğer önemli nokta da çözünürlük faktörüdür. Çözünürlük değerini ifade ederken uluslar arası değerlendirmede “ppi” (pixel per inch) birim olarak kullanılmaktadır ve bir inch’e (2.54 cm) düşen piksel sayısını gösterir. Buna göre, yüksek çözünürlüklü görüntü, düşük çözünürlüklü bir görüntüden daha çok piksel sayısı içerir. Yüksek çözünürlük değerine sahip bir görüntüyü düşük bir çözünürlük değerine çevirdiğimizde, görüntüde kırıklar oluşması ile çözünürlük faktörünün önemini görebiliriz. Buna karşın, vektör tabanlı görüntü yazılımları, yaratılan bir görüntünün matematiksel formülünü yaratıp büyütme ve küçültmelerde çözünürlük değerini kendiliğinden belirler. Bilinmesi gereken bir diğer faktör de “anti-aliasing”dir. Bitmap tabanlı görüntüler dörtgen piksellerden oluşmaktadır. Bitmap görüntülerde eğimli çizgiler varsa bu hatların kırık görülmesine sebep olur. Kırık hatların görünmemesi için yazılımlar, köşeli kenarları gerçeğe daha çok benzetmek için çizginin farklı tonlarında pikseller ile doldurularak bu sorunu çözülebilir.
Görüntü Formatları
Masaüstü yayıcılığın tüm alanlarında dosya transferi yazılım ve işletim sistemleri arasındaki belge alışverişi yönünden önem taşır. Bir çalışma bu biçimde başka yazılım ve işletim sistemlerine taşınıp, değerlendirilebilir. Ayrıca belirli çalışmalar belirli görüntü formatlarında kaydedilmesi gerektiği için (Web ortamında kullanılan GIF ve JPEG formatları gibi) bu formatların özelliklerinin kullanıcı tarafından bilinmesi bir zorunluluktur. Bilgisayar ortamında illüstrasyon çalışmalarında sıkça kullanılan Bitmap görüntü formatları şunlardır:
Amiga IFF (Amiga Interchange File Format): Commodore Amiga sistemlerinden görüntü aktarımı için kullannılan formatdır. Electranic Arts gibi bazı firmalar oyun grafiklerinde amiga iff’yi kullanmaktadır (Grafik Formatı, 2008).
Bitmap: Bir görüntü alanını ve her bir pikselin rengini belirler. GIF ve JPEG, Bitmap içeren grafik görüntü dosya tipine iyi birer örnektir. Bitişlem kökeni nedeni ile farklı yerlerde farklı anlamlarda kullanılan bir kelime.
Windows işletim sistemleri ile gelen resim işleme programları, görüntüleri bmp adında aslında hiçbir avantajı olmayan bir bitişlem formatında kaydederler.
Sadece siyahlardan ve beyazlardan oluşan tek bitlik görüntülere bazı görüntü işleme programlarında Bitmap denmektedir. Bu görüntülerde ara renkler yoktur, az yer kaplar, faks veya grafik amaçlı kullanım için uygundur.
GIF (Graphics Interchange File): Grafik dosyalarını sıkıştırmak ve böylece veri aktarma zamanından tasarruf etmek amacıyla Compuserve tarafından yaratılmış bir grafik formatıdır. Web dokümanlarında sık sık kullanılır. Az sayıda renk içeren dokümanlarda oldukça iyi sıkıştırma sağlaması, animasyonlarda zamanlama ve farklı boyutlardaki resimleri bir arada tutma desteği, saydam renk tanımlanması bu formatı popüler yapan nedenlerdendir.
EPS (Encapsulated Postscript): Postscript[2] sayfa tanımlama dilini kullanan, tüm renk modlarını ve bit sayılarını destekleyen görüntü formatıdır. EPS genellikle masaüstü yayıncılıkta kullanılmaktadır. EPS olarak düzenlenmiş çalışmalarda beyaz alanlar boş olarak tanımlanır.
EPS TIFF Prewiew: EPS ve TIFF olarak açılabilen, düşük çözünürlüklü (72 dpi[3]) ön izleme formatıdır.
JPEG (Joint Photographic Expert Groups): Renkli görüntüleri sıkıştırmakta kullanılan bir tekniktir. Sıkıştırma oranı fazla yüksek değildir ve sıkıştırılan görüntü tekrar açıldığında bir miktar detay kaybı söz konusudur.
PCX: PC Paintbrush programı tarafından kullanılan grafik dosya formatıdır.
PICT File: Masaüstü yayıncılıkta kullanılan tüm yazılım ve platformların desteklediği yüksek çözünürlüklü Machintosh bilgisayarların kullandığı görüntü formatıdır.
PSD (Photoshop Document): Adobe Photoshop yazılımına özel bir formattır. Formatı farklı işletim sistemleri ve uygulamalar arasında dosya değiş tokuşu sırasında kolaylık sağlamaz. PSD çok sayıda alfa kanalının, path’i ve katmanı desteklemektedir. PSD dosyaları; siyah-beyaz, indekslenmiş renk, gerçek renk, RGB, CMYK, CIE Lab modellerini, 1, 2, 4, 8, 16, 24 bit seçeneklerinden biriyle destekler. Çalışma sırasında oldukça uygun olan PSD, işlerin matbaa ve internet paylaşımı için uygun değildir. Ayrıca bu formatın sıkıştırma opsiyonu yoktur.
TIFF (Taggled Image File Format): EPS ve PICT ile birlikte tüm platformlarda en yaygın olarak kullanılan 32 bit destekli görüntü formatıdır. TIFF üzerinde LZW (Lempel Ziv Welch) olarak görüntü sıkıştırma sistemi geliştirilmiştir. Her noktanın pozisyonu ve tonu dosya içerisinde yer alır. Böylece grafik yazılımları resmi basabilir ya da görüntüleyebilir. Bu saklama özelliğinden dolayı TIFF dosyaları büyük dosyalardır.
Freehand ve Illustrator gibi yazılımlar ise, çalışmaları kendi özgün formatlarında oluşturulur, ancak yazılımların export seçenekleri ile çalışmaları herhangi bir bitmap görüntü formatına dönüştürmek mümkündür.
Renk Modelleri
Temel kabul edilen 3 renk modeli vardır. Bunlar; LAB, RGB, CMYK’dır. Bunlara ait renk bilgilerini HSL içerir. Bu modellere ek olarak Pantone (spot), Tire (Bitmap ve Grayscale), Dublex (Duotan) biçimlendirmeler vardır.
LAB: Commission Internationale d’Eclairage kurumunun renk standardı olarak 1976’da CIE Lab (lightness, a,b) ismiyle tanımlanmıştır ve üç kanalı içerir. Bu kanallar Lightness, A kanalı (kırmızı –yeşil arası renk geçişleri) ve B kanalından (mavi-sarı arası renk geçişleri) oluşur. Bu modda çalışıldığında lightness kanalında gri renk değerlerini bozmaksızın çalışmanın açıklık ve koyuluk değerine müdahale edilebilir. Lab color biçiminde bir belge diğer modlara problemsiz dönüştürülebilir.
RGB: Ölçülebilen renklerin baskı ortamına taşımada filtre görevi görerek, renklerin kanallara ayrılması işini üstlenir. RGB’yi oluşturan renkler sırasıyla Red (Sarı + Kırmızı), Gren (Mavi + Sarı), Blue (Kırmızı + Mavi). Genellikle tarayıcılar (scanner) görüntüleri bilgisayar ortamına RGB modda aktarırlar. Çalışmalarımızı bitirince çalışmayı CMYK moda çeviririz. Çünkü RGB kanallarla oluşturulan bir çalışmayı ofset makineleri basamaz. Bunun nedeni; RGB modda her kanal iki renkten oluşmasıdır.
CMYK: Dört renk üzerine kurulmuş bir modeldir. Bu mod baskı standardı olarak geliştirilmiştir. Kağıda aktarılan mürekkep miktarı arttıkça renk koyulaşır. Boya mantığının doğasından dolayı bazı renklerin kesin üretimi mümkün değildir.
HSL: Renkleri düzenlemek ve kontrol etmek için kullanılan moddur. Hue rengin özünü, saturate rengin doygunluğunu, matlığını ve parlaklığını, lightness ise rengin ışınını, açıklık ve koyuluğunu denetlemek için kullanılır.
PANTONE: Tek yüzey renk düzenidir. Spot renk olarakta adlandırılır. Baskı aşamasında ekstra renklerle basılır. İki ayrı pantone rengi üst üste basılmaz. Çünkü ne tür sonuç alınacağı bilinemez. Ayrıca CMYK çalışılmış bir işe kısmi spot renk uygulamaları (Altın, gümüş yaldız vb.) yapılabilir.
GRAYSCALE: Siyah-beyaz olarak adlandırılır. Sadece siyah kanaldan oluşur. Fakat CMYK’nın siyahıyla aynı değerlere sahip değildir. Tüm renklerin birleşimiyle oluşan bir siyahtır.
DUATONE: Yalnızca grayscale olarak düzenlenmiş çalışmalarda uygulanabilecek bu modda, çalışmaya RGB ve CMYK olarak, ya da Pantone renk scalasından spot renkler eklenebilir. Duotone modunda bir çalışma CMYK ve RGB modlarına dönüştürülebilir.
Yazılımlar
Yazılım Kategorileri
Bilgisayar grafiğinde yazılımlar, vektörel, bitmap ve üç boyutlu modelleme yazılımları olarak üç ana grupta toplanmaktadır. Bunlardan vektörel ve bitmap yazılımlar iki boyutlu illüstrasyon çalışmalarında doğrudan kullanılmaktadır. Üç boyutlu modelleme yazılımları ise geleneksel çizim mantığından farklı bir şekilde görüntü öğelerinin üç boyutlu bir düzlemde matematiksel olarak modellenmesini gerektirir. Modelleme yazılımları mimari, tıp, tv grafikleri, animasyon ve mühendislik gibi alanlarda üç boyutlu sunum gerektiren çalışmalarda kullanılmaktadır.
Vektör Düzenini Kullanan Yazılımlar
Macromedia Freehand, Adobe Illustrator ve Corel Draw gibi yazılımlar bu gruba girmektedir. Bu yazılımlar, özellikle amblem ve logotype gibi grafik diline daha yakın olan çalışmaların yanı sıra illüstrasyon alanında da başarılı bir şekilde uygulanmaktadır. Vektör sistemini kullanan yazılımlar Adobe tarafından geliştirilen PostScript sayfa tanımlama dilini kullanırlar.
Vektörel bir yazılımla yaratılmış bir çalışmayı söz konusu programların içinde “anahtar çizgi” moduna çevirdiğimizde, çalışmanın üst üste bindirilmiş ya da iç içe girmiş kapalı alanlar ve çizgilerden oluştuğunu görebiliriz. Yazılımlar normal serbest çizim düzeninden farklı olarak, çalışmayı bir bütün olarak değil, parçalar halinde oluşturmamızı öngörür.
“Bezier Eğrileri” Sistemi
Fransız matematikçi Bezier tarafından bulunan bu eğimli çizgi düzeni, tüm vektör yapılı grafik ve üç boyutlu modelleme yazılımlarında kullanılmaktadır. Temel olarak bu sistem seçili iki nokta arasında yer alan yön çizgilerinin aynı iki nokta arasındaki çizginin eğim ve yönünü belirlemesidir. Bezier eğrileri postscript sayfa tanımlama dilinin tüm dökümandaki görüntü öğelerinin kenar çizgilerini matematiksel formüllerle tanımlaması olarak da açıklanabilir.
Piksel Düzenini Kullanan Yazılımlar
Masaüstü yayıncılıkta görüntü işleme, illüstrasyon, kolaj ve renk düzenleme gibi görsel amaçlarla sık sık kullanılan, İngilizce’de “Raster Graphics” olarak da adlandırılan bu yazılım türünün temel özelliği çözünürlük faktörüne dayanmasıdır. Görüntünün parçalar halinde oluşturduğu vektör yapılı yazılımlardan farklı biçimde bu kategorideki yazılımlarda çalışmalar, klasik serbest çizim tekniklerine daha yakın bir biçimde yaratılabilir. Photoshop, Macromedia X-Res, Fractal Design Painter ve Live Picture gibi yazılımlar bu gruba girmektedir.
Bitmap yazılımlar, öncelikli olarak çözünürlük değerini tanıdığı için, kullanıcı açısından dökümanın boyutları, çalışmanın niteliği açısından ikinci derecede önemlidir. Bu yönden illüstrasyon çalışmalarında ve kolaj türü uygulamalarda görüntülerin gereken çözünürlükte taranması ve çalışmaya başlamadan önce boş dökümana gereken çözünürlük değerinin verilmesi gerekir.
Sonuç
Bilgisayar ortamında gerçekleştirilmiş illüstrasyon çalışmalarının, illüstrasyonun görüntü öğesi olarak kullanılmasını gerektiren her alanda kullanılabileceği görülmektedir.
Dijital illüstrasyonun son yıllarda gördüğü ilginin artması, kullanıldığı alanların artışıyla paralel gitmektedir. Dijital illüstrasyon belgeci, olayları canlandırıcı, betimleyici özelliklerini karşıladığı gibi, hızlı üretim sürecine de karşılık vermektedir.
Bilgisayar ortamında gerçekleştirilen illüstrasyon uygulamalarının bir illüstratöre sunduğu en önemli avantaj, kısa sürede çalışma üstünde alternatifleri değerlendirebilme ve klasik illüstrasyon tekniklerine oranla daha çok değişiklik yapabilme olanaklarıdır. Bilgisayarla çalışan bir illüstratör, bu avantajı kullanarak yazılımlar üstündeki yeteneğiyle ilişkili olarak yaratıcılığını klasik uygulamalarına oranla daha geniş biçimde kullanabilmektedir.
Bilgisayarda gerçekleştirilen bir illüstrasyon, kullanılan yazılımın olanakları doğrultusunda tamamen kendine özgü sonuçlar vermektedir. Bu yüzden dijital illüstrasyonun sunduğu olanaklar diğer illüstrasyon teknikleri ve araçlarına bir alternatif olarak değil, bağımsız bir uygulama ortamı olarak görülmesi gerekmektedir.
Dijital illüstrasyon, yaratıcılığı kullanmada yardımcı bir araç olarak da düşünülebilir. Tamamen bilgisayar ortamında yapılan çalışmaların yanında klasik yöntemlerle yaratılmış çalışmaların da bilgisayar ortamında değişikliklere uğratılabilmesi ve taslakların bilgisayar ortamına aktarılıp yeniden düzenlenebilmesi, bu işlevi açıkça ortaya koymaktadır.
Bilgisayarda çalışmanın illüstratöre kazandırdığı en önemli avantajlar arasında, İllüstrasyonda geleneksel yöntemlerle uzun bir süreyi kapsayabilen yaratım süreci ve renk düzenlemesi bilgisayarın kullanımı ile kısalmıştır. Bununla beraber görüntü kaybı olmadan çoğaltma, uzun yıllar saklama imkanı ve birçok illüstrasyon tekniğini bir arada kullanma olanağını sanatçıya sunmaktadır.
KAYNAKÇA
Kitaplar
BECER, E., (2006). İletişim ve Grafik Tasarım, Dost Kitabevi, Ankara.
BEKTAŞ, D., (1992). Çağdaş Grafik Tasarımın Gelişimi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
COMAMALA, J. T., (1993). Guvaş Resim Tekniği, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
GIKOW, J., (1991). Graphic Illüstration In Black and White, Design Pres, New York.
KILIÇKAN, H., (1992). Resim, Taç Yayınevi, İstanbul.
KINIK, M., (2006). Grafik Tasarım 1, Gerhun Yayıncık, Ankara.
PARRAMON, M.J., (1999). Çizim ve Resim Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
TANSUĞ, S., (1973). Resim Kılavuzu, Milliyet Yayınları, İstanbul.
TEPECİK, A., (2002). Grafik Sanatlar, Detay ve Sistem Ofset, Ankara.
TURANİ, A., (2006). Sanat Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Makaleler
İŞLER, A. (t.y.), Yazılı Ders Materyallerinde İllüstrasyon Kullanımının Dayandığı Temel İlkeler ve Sağladığı Katkılar. Erişim: 8 Ocak 2008 http://yayim.meb.gov.tr /dergiler/157/isler.html.
Diğer
Tezler
DİKEÇ, L., (2004). İlköğretim Okullarındaki Türkçe Ders Kitaplarında Kullanılan Kitap Resimleri (İllüstrasyonlar) Teknikleri ve Öğrenmeye Katkısı, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Resim-İş Öğretmenliği Bilim Dalı, Ankara.
KEŞ, Y. (2001). Görsel İletişimde İllüstrasyonun Kullanım Alanlarına Kuramsal Bir Yaklaşım, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim Anasanat Dalı, Isparta.
TUNA, S., (1997). İlkokuma ve Yazma Öğretiminde İllüstrasyondan Faydalanma, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim-İş Eğitimi Anasanat Dalı, Ankara.
İnternet Kaynakları
WIKIPEDIA, (t.y.). Dijital İllüstrasyon. Erişim: 6 Ocak 2008.
WIKIPEDIA, (t.y.). Guaj Boya Tekniği. Erişim: 16 Şubat 2008.
WIKIPEDIA, (t.y.). Minyatür Sanatı. Erişim: 28 Ocak 2008.
[2] PostScript daha çok masaüstü yayıncılığında kullanılan bir sayfa tanımlama dili ve bir programlama dilidir.
[3] İnç’e düşen nokta vuruşu.
Yaşar Ulaş KOÇAK
Gazi Üniversitesi, SANAT VE TASARIM FAKÜLTESİ, Grafik Eğitimi Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi.
Gazi Üniversitesi, SANAT VE TASARIM FAKÜLTESİ, Grafik Eğitimi Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi.
isst.jpg)
benn.jpg)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder